Katedra Zoologii
Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Zespół Herpetologii w Katedrze Zoologii prowadzi szeroki zakres działań związanych z płazami i gadami – od badań podstawowych po wdrażanie dobrych praktyk i działania ochronne. Nasza praca jest skierowana nie tylko do prestiżowych czasopism naukowych, ale także do odbiorców krajowych i dążymy do rozwiązywania rzeczywistych problemów. Płazy i gady to niewątpliwie grupy niszowe – zwłaszcza w porównaniu z bardziej „pierzastymi” lub „futrzastymi” kręgowcami – i można je nazwać „zwierzętami drugiej kategorii”. Jednocześnie należą do najszybciej kurczących się grup zwierząt na świecie. Z tego powodu jedną z naszych najważniejszych grup docelowych stanowią lokalne społeczności, praktycy i urzędnicy administracji publicznej.
Znaczna część naszych obecnych działań jest poświęcona ochronie lokalnej bioróżnorodności. Jednym z ważniejszych osiągnięć jest utworzenie w Poznaniu „Stanowiska Ekologicznego Traszki Rataje” , zainicjowanego przez nasz zespół. Od wielu lat nasi pracownicy koordynują akcję „Akcja Ogrodzenie” , mającą na celu ochronę płazów migrujących do stawów lęgowych w mieście. Poświęcamy wiele energii na monitorowanie miejsc lęgowych płazów na obszarach miejskich. Niestety, często jesteśmy zmuszeni do podejmowania działań interwencyjnych w odpowiedzi na rażące niszczenie siedlisk gatunków chronionych.
Poprzez media społecznościowe uczestniczymy w tworzeniu przestrzeni, w których możemy przybliżyć biologię płazów i gadów szerokiemu gronu odbiorców. Regularnie popularyzujemy nasze badania za pośrednictwem portali internetowych (np. cenyrolnicze.pl ), biuletynów przyrodniczych ( BOCIEK. Biuletyn Klubu Przyrody ) oraz mediów ogólnopolskich i lokalnych (radio, telewizja, prasa). Ponadto publikujemy recenzje najważniejszych książek i publikacji z zakresu herpetologii w popularnych polskich czasopismach przyrodniczych.
Wspieramy również osoby prywatne i instytucje (takie jak ogrody zoologiczne i botaniczne) zainteresowane hodowlą tych fascynujących zwierząt.
Nasze badania podstawowe obejmują różnorodne zagadnienia – od anatomii kończyn (np. proporcji palców), przez zachowanie płazów i gadów, po ich ekologię. Jednym z naszych priorytetów jest lepsze zrozumienie relacji drapieżnik-ofiara . Ponieważ przetrwanie larw płazów (kijanek) w obecności ryb lub drapieżnych bezkręgowców bezpośrednio wpływa na przetrwanie lokalnych populacji, naszym celem jest dogłębne zbadanie interakcji między płazami a ich naturalnymi wrogami.
Doniesienia prasowe
Prace przeglądowe i koncepcyjne
Kaczmarski M., Benedetti Y., Morelli F. 2020. Różnorodność płazów w polskich miastach: różnorodność taksonomiczna, różnorodność funkcjonalna i odrębność ewolucyjna . Ekologia Podstawowa i Stosowana 44(5): 55–64.
Kaczmarski M., Żurawlew P. 2020. Masowa eksterminacja metamorfoz ropuchy zielonej ( Bufotes viridis ) w Grecji. Herpetological Bulletin 150 : 33–34. https://doi.org/10.33256/hb150.33-34
Skawiński T., Kolenda K., Zając B., Kaczmarski M. 2019. Przegląd doniesień o występowaniu jaszczurki zielonej Lacerta viridis w Polsce . Przegląd Przyrodniczy XXX (2):89–97.
Kolenda K., Skawiński T., Kaczmarski M. 2019. Przegląd „nowych” gatunków płazów i gadów występujących w Polsce. Kosmos Seria A, Biologia 68:209-221.
Kaczmarski M., Mizera T. 2018. Nowe dane o gniewoszu plamistym Coronella austriaca w Polsce Środkowo-Zachodniej (Wielkopolska) . Chrońmy Przyrodę Ojczystą 74: 365-373.
Kaczmarski M. 2017. Kolekcja płazów w polskich ogrodach zoologicznych. Przegląd Przyrodniczy XXVIII (3):73-86.
Działania ochroniarskie i wdrożenia dobrych praktyk
Kaczmarski M., Michlewicz M., Tryjanowski P. 2019. Mrówki kąsające płazy: przegląd i nowe obserwacje. European Journal of Ecology 5(2): 118–125.
Kaczmarski M., Tryjanowski P., Kubicka AM. 2019. Śliwki miejskie i ropuchy: czy mięsiste owoce wpływają na wzrost płazów po metamorfozie ? PeerJ 7:e6337 .
Kolenda K., Kaczmarski M., Najbar A., Rozenblut-Kościsty B., Chmielewska M., Najbar B. 2019. Ropuchy zabite na drogach jako nieinwazyjne źródło do badania struktury wiekowej populacji migrującej wiosną . European Journal of Wildlife Research 65: 5.
Kaczmarski M., Kaczmarek JM. 2016. Duży ruch, niska śmiertelność – torowiska tramwajowe jako lądowe siedlisko traszek . Acta Herpetologica 11:227-231.
Kaczmarek JM., Kaczmarski M., Pędziwiatr K., 2015. Atlas rozmieszczenia płazów w Poznaniu – narzędzie skutecznej ochrony . W: Nowak M. (red.) Naukowe, technologiczne i prawne podstawy tworzenia zintegrowanych baz danych biotycznych. Poznań. Wydawnictwo Uniwersytetu Adama Mickiewicza. Seria Biologia nr 80. ISBN 978-83-232-2859-2 ISSN 0554-81x. s. 67-74.
Badania podstawowe
Kaczmarek JM., Kaczmarski M., Mazurkiewicz J., Kloskowski J. 2020. Liczebność, sąsiedzi i głodne drapieżniki: co sprawia, że chemicznie broniona ofiara aposematyczna jest podatna na drapieżnictwo? Ekologia i Ewolucja
Kaczmarski M., Ziemblińska K., Tryjanowski P. 2020. Jaszczurki zwinki Lacerta agilis o wyższym stosunku palców są bardziej podatne na autotomię . Journal of Anatomy 237(6): 1103 – 1113.
Kloskowski J. 2020. Lepiej wysuszone niż zjedzone przez ryby: dystrybucja bezogonowych w siedliskach o różnym ryzyku dla potomstwa . Freshwater Biology, 65(12), 2124-2134.
Kloskowski J., Nieoczym M. i Stryjecki R. 2020. Rozmieszczenie międzysiedliskowe kijanek stawowych i ich drapieżników owadów w reakcji na obecność ryb . Hydrobiologia, 847(5), 1343-1356.
Mikula P., Nelson E., Tryjanowski P., Albrecht T. 2019. Zachowania antydrapieżnicze staroświatowej jaszczurki tropikalnej, agamy zwyczajnej Agama agama , w środowisku miejskim . Amphibia-Reptilia, 40(3), 389-393.
Kaczmarski M., Szala K., Kloskowski J. 2019. Wczesne rozpoczęcie sezonu lęgowego u ropuchy zielonej Bufotes viridis. Herpetozoa 32:109-112. DOI: 10.3897/herpetozoa.32.e35825
Antczak M., Ekner-Grzyb A., Majláth I., Majláthová V., Bona M., Hromada M., Tryjanowski P. 2019. Czy samce płacą więcej? Drapieżnictwo jaszczurki pospolitej ( Zootoca vivipara ) z przewagą samców przez dzierzbę bogatkę ( Lanius excubitor ). Acta ethologica, 22(3), 155-162.
Tryjanowski P., Grzywaczewski G., Zbyryt A. 2018. Żerowanie bociana białego Ciconia ciconia w lasach – dziedzictwo pradawnego zachowania?. Polish Journal of Ecology, 66(3), 250-256.
Kloskowski, J. 2018. Całkowity niekonsumpcyjny wpływ ryb na kijanki Pelobates fuscus i Hyla orientalis w eksperymentach w stawach . Zoological science, 35(6), 528-534.
Kaczmarek JM., Piasecka M., Kaczmarski M. 2018. Zimowa aktywność traszki zwyczajnej Lissotriton vulgaris (Linnaeus, 1758) w Europie Środkowej . Herpetological Bulletin 144: 21–22
Kaczmarek JM., Kaczmarski M., Mazurkiewicz J., Kloskowski J. 2018. Kwestia proporcji? Skutki asocjacyjne w zbiorowiskach larw anuranów pod wpływem drapieżnictwa ryb. Oekologia 187: 745–753. DOI:10.1007/s00442-018-4141-3
Zduniak, P., Erciyas-Yavuz, K., Tryjanowski, P. 2017. Możliwa mutualistyczna interakcja między kręgowcami: żaby wykorzystują bawoły wodne jako miejsce żerowania. Acta Herpetologica, 12(1), 113-116.
Kaczmarski M., Kubicka AM., Hromada M., Tryjanowski P. 2017. Wytrzymałość głów traszek w warunkach współistnienia: przypadek traszki karpackiej i górskiej . Zoomorfologia 136: 511–521, DOI:10.1007/s00435-017-0366-7
Kaczmarski M., Kolenda K., Rozenblut-Kościsty B., Sośnicka W. 2016. Anomalie kości paliczków u ropuchy szarej Bufo bufo z zanieczyszczonych środowisk . Environmental Science and Pollution Research 23:21940–21946, DOI: 10.1007/s11356-016-7297-6
Kaczmarski M., Kubicka AM., Tryjanowski P., Hromada M. 2015. Samice czterech gatunków Salamandridae, Caudata, mają większy stosunek drugiego do czwartego palca niż samce . Anatomical Record 298:1424-1430, DOI: 10.1002/ar.23123.